អាណា

Noun power, authority, rule; regime; order, regulation, administration

Noun (formal) authority, power, command, order, jurisdiction, administrative authority

បា. សំ. (ន.) (អាជ្ញា) អំណាច; បញ្ញត្តិ,ច្បាប់បញ្ញត្តិ, បញ្ញត្តិមានកម្រិត; ការគ្រប់គ្រង; ការបង្គាប់បញ្ជា (ម. ព. អាជ្ញា ផ) ។ អាណាខេត្ត (–ខែត; បា. ប្រើជា អាណក្ខេត្ត ក៏មាន) ។ ខេត្តដែនដែលនៅក្នុងអំណាចការគ្រប់គ្រងនៃមហាក្សត្រឬរដ្ឋបាលមួយៗ : អាណាខេត្តកម្ពុជាកាលពីក្នុងសម័យមហានគរ មានទំហំធំទូលាយណាស់ ។ អាណាចក្ក ឬ–ចក្រ អំណាចដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងមួយជុំខេត្តដែន ដូចជាកង់រទេះ គឺអំណាចនៃការគ្រប់គ្រងប្រទេសមួយៗផ្សាយទៅជុំវិញប្រទេសនោះ (ពាក្យនេះ ប្រើជាគូគ្នានឹង សាសនចក្ក ឬ ពុទ្ធចក្ក ឬក៏ សាសនចក្រ, ពុទ្ធចក្រ) : អាណាចក្រជាភារៈលើព្រះព្រះមហាក្សត្រ ឬ រដ្ឋាភិបាលឯពុទ្ធចក្រជាភារៈលើពួកបព្វជិតពុទ្ធសាសនិក ។ អាណានិគម (–គំ) និគមដែលនៅក្នុងអាណាខេត្ត; និគមដែលឋិតនៅក្នុងអំណាច; រដ្ឋដែលតាំងនៅក្នុងអំណាចនៃបរទេស, ស្រុកចំណុះគេ ។ អាណានិគមនិយម (–គំ-និ-យំ) លទ្ធិឬអធ្យាស្រ័យនៃជនខ្លះ ដែលចូលចិត្តតែខាងជ្រៀតជ្រែកវាយដណ្ដើមយកប្រទេសដទៃមកធ្វើជាស្រុកចំណុះរបស់ខ្លួន ។ អាណាបវត្តិ (–ប៉ៈវ័ត) ដំណើរប្រព្រឹត្តទៅនៃអំណាច; ការផ្សាយអំណាច ។ អាណាប្រជា ឬ–ប្រជាជន ប្រជាជនក្នុងអាណាចក្រមួយៗ ។ អាណាប្រជានុរាស្ត្រ ប្រជាជនក្នុងអាណាខេត្ត តាមលំដាប់ថ្នាក់បុគ្គលគឺថ្នាក់ខ្ពស់, កណ្តាល, ទាប ឬប្រជាជនដែលនៅក្នុងអាណាខេត្តនិងរាស្ត្រប្រជាក្នុងប្រទេសចំណុះ ។ អាណាប្រជារាស្ត្រ ប្រជារាស្ត្រក្នុងអាណាចក្រមួយៗ ។ អាណាប្រយោជន៍ ផលប្រយោជន៍ផ្សេងៗដែលកើតពីការគ្រប់គ្រងប្រទេស (ផលប្រយោជន៍ជារាជការ) ឬផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នកដែលមានអំណាចគ្រប់គ្រងមុខការឬក៏មុខរបរណាមួយ ។ អាណាព្យាបាល អ្នកគ្រប់គ្រងរក្សាអាណាខេត្ត ឬការគ្រប់គ្រងរក្សាអាណាខេត្ត ។ ខ្មែរប្រើជា គុ. ផងក៏មាន “ដែលគ្រប់គ្រងរក្សាអាណាខេត្ត” : រាជការអាណាព្យាបាល ។ អាណាវីតិក្កមៈ ឬ –វីតិក្រម (–ក្រំ) ការប្រព្រឹត្តកន្លងឬល្មើសច្បាប់បញ្ញត្តិ, ការប្រព្រឹត្តបំពានច្បាប់ ។ អាណាវីតិក្កមចេតនា (–តិក-កៈ ម៉ៈ–) គំនិតដែលបម្រុងនឹងប្រព្រឹត្តកន្លងឬបំពានច្បាប់បញ្ញត្តិ ។ អាណាវីតិក្កមទោស (–តិក-កៈម៉ៈ–) ទោសព្រោះការប្រព្រឹត្តកន្លងច្បាប់បញ្ញត្តិ, ទោសព្រោះល្មើសច្បាប់ ។ល។