សំ. បា. (
ន.) ព្រះអាទិត្យដែលទើបភ្លឺច្រាលពីទិសបូព៌, ពេលក្រហមឯកើត, ពេលព្រឹកព្រាង : អរុណរះ, អរុណស, អរុណក្រហម ។ កន្លងអរុណ ឬ ដាច់អរុណ កន្លងរាត្រី ។ យកអរុណក្នុងវត្ត ឲ្យអរុណរះ ក្នុងវត្ត (
ព. វិ. ពុ.) ។ ភិក្ខុដែលចេញទៅដោយសត្តាហករណីយ ឬ សត្តាហកិច្ច ត្រូវត្រឡប់មកកាន់អាវាសដែលចាំវស្សាវិញមុន អរុណទី ៧ គឺនៅក្រៅអាវាសបាន ៦ យប់ (
ព. វិ. ពុ.) ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ
អ. ថ. អៈរុណៈ, ដូចជា អរុណកមល (–កៈម៉ល់) ឈូកក្រហម ។ អរុណករ ឬ–សារថិ ព្រះអាទិត្យ ។ អរុណប្បភា, –ប្រភា ឬ អរុណាភា ពន្លឺអរុណ ។ អរុណព័ណ៌ ឬ –វណ្ណ ព័ណ៌អរុណ, ព័ណ៌លឿងទុំ, ព័ណ៌មាស ។ អរុណរង្សី ឬ –រស្មី រស្មីព័ណ៌មាស ។ អរុណ សុវត្ថិ ! ឬ –សួស្ដី ! (អៈរុន–) “សួស្ដីក្នុងវេលាព្រឹក”; ពាក្យសម្រាប់ឲ្យពរគ្នាឬគំនាប់គ្នា ក្នុងវេលាតាំងពីព្រហាមរហូតដល់ថ្ងៃត្រង់ (ប្រើតាមសម័យនិយម) , បានសេចក្ដីថា សូមឲ្យមានសួស្ដីក្នុងវេលាព្រឹក ! (
ព. ផ្ទ. សាយណ្ហសុវត្ថិ ! ឬ សាយណ្ហ សួស្ដី !; រាត្រី សុវត្ថិ ! ឬ រាត្រីសួស្ដី !) ។ អរុណោទ័យ (
សំ. បា. អរុណ + ឧទយ “ការរះឡើង”) ការរះឡើងនៃអរុណ, ពេលអរុណរះ, វេលាថ្ងៃរះ ។ អរុណោភាស (
បា. < អរុណ + ឱភាស “ពន្លឺ”) ពន្លឺអរុណ (
វេវ. អរុណាភា, អរុណប្រភា) ។ល។
Chuon Nath
Noun
rising sun; dawn, sunrise
