សីហៈ

Noun lion ; Leo (the fifth sign of the zodiac in the solar calendar)

Noun lion

1.
បា. សំ. (ន.) (សីហ ឬ សីហរាសិ; សឹហ ឬ សីហរាឝិ) រាសីកំណត់ដោយផ្កាយសីហៈ, ជាឈ្មោះរាសីទី ៥ នៃសុរិយគតិ, មាន ៣១ ថ្ងៃ ត្រូវគ្នានឹងខែ អាអ៊ូត បារាំងសែស (ទី ៨) ។ សព្វថ្ងៃប្រើជា សីហា ជាខែទី ៨ ដែរ (ម. ព. រាសី ផង) ។
2.
បា. សំ. (ន.) (សីហ; សឹហ) សត្វចតុប្បាទពួកមួយជាម្រឹគមានអំណាចអង់អាច (សិង្ហ; បារ. លីយ៉ុង Lion) ។ ក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនាថា សីហៈ មាន ៤ ប្រភេទគឺ ១-តិណសីហៈ សីហៈមានសម្បុរប្រផេះ ស៊ីតិណជាតិជាអាហារ; ២- កាឡសីហៈ សីហៈមានសម្បុរខ្មៅស៊ីតិណជាតិជាអាហារដែរ; ៣-បណ្ឌុសីហៈ សីហៈមានសម្បុរលឿងចាស់ (សម្បុរត្នោត) ស៊ីសាច់សត្វជាអាហារ; ៤-កេសរសីហៈ សីហៈមានកេសរ គឺត្រង់កមានសំណុំរោមសម្បុរក្រហម, មានឆ្នូតក្រហម៣ស្រស់ក្រឡាញពីត្រឹមក្បាលកាត់ចំមកលើខ្នង គឺឆ្នូតមួយកណ្ដាលបង្ហូតត្រង់ចុះតាមខ្នងដងកន្ទុយ ឆ្នូតពីរសងខាងងាកចុះតាមកៀនត្រគាកទាំងពីរ (ម្ខាងមួយ) វិលវៀនព័ទ្ធជាទក្ខិណាព័ត៌, ត្រង់មុខនិងចុងជើងទាំងបួននិងចុងកន្ទុយមានសម្បុរក្រហមស្រស់, សរីរប្រទេស ក្រៅពីនោះមានសម្បុរ-សដូចសម្បុរខ្យងស័ង្ខដែលខាត់, ស៊ីសាច់សត្វជាអាហារ (ច្រើនមាននៅក្នុងហិមវន្តប្បទេស) , កេសរសីហៈនេះមានអានុភាពជាងសីហៈទាំង ៣ ប្រភេទខាងលើ; ហៅ សីហរាជ ឬ រាជសីហ៍ “ស្ដេចសីហៈ” ក៏បាន (ម. ព. សិង្ហ និង គជសីហ៍, នរសីហៈ ឬ នរសីហ៍ ផង) ។ បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ សរសេរជាសីហ អ. ថ. សីហៈដូចជា សីហនាទ សូរសព្ទបន្លឺនៃសីហៈ, សម្រែកសីហៈ ។ ព. ប្រ. បញ្ចេញសីហនាទ កម្ទរសូរសព្ទឮខ្លាំងៗឥតញញើត, និយាយក្អេងពេញត្រពងមាត់ ។ (សូរសីហនាទ) (សូរៈ–) ម. ព. សូរ គុ.) ។ សីហបញ្ជរ (ព. ប្រ.) បង្អួចរបស់លោកអ្នកមានអានុភាពដូចសីហៈ គឺបង្អួចដំណាក់ឬប្រាសាទរបស់ក្សត្រិយ៍ទ្រង់រាជ្យ : ព្រះរាជាទ្រង់ប្រថាប់ក្បែរសីហបញ្ជរ ។ ឬ បង្អួចមានរង្វង់ដូចជាទ្រង់ជំហរសីហៈ ។ សីហពិលាស ឬ–វិលាស ដំណើរនៃសីហៈ ។ ព. ប្រ. លំនាំលីលាឬដំណើរគគាតឥតភ្លឹក ។ សីហសយ្យា ឬ –សេយ្យា (–សៃយ៉ា) ដំណេកសីហៈ (កេសរសីហៈដេកផ្អៀងទៅខាងស្ដាំជាដរាប) ។ ព. ប្រ. ដំណេកដូចជាសីហៈ គឺដំណេកផ្អៀងទៅខាងស្ដាំ ជើងធ្វេងតម្រួតលើជើងស្ដាំ(បន្ទំព្រះពុទ្ធ) : ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់សម្រេចសីហសេយ្យា (ម. ព. សីហសេយ្យាសន៍ ក្នុងពាក្យ សយ្យា ឬ សេយ្យា ផង) ។ សីហាស-នៈ (–សៈន៉ៈ; បា. < សីហ + អាសន) ព. ប្រ. អាសនៈរបស់លោកអ្នកមានអំណាចដូចជាសីហៈ គឺរាជាសនៈឬរាជបល្ល័ង្ក : ព្រះបរមក្សត្រិយ៍ទ្រង់គង់លើសីហាសនៈ ។ ឬអាសនៈមានទ្រង់ទ្រាយដូចរូបសីហៈ, គ្រែរូបសីហៈ ។ល។