ឫសីប្លែងសារ

(ន.) ឈ្មោះវិធីសរសេរសំបុត្រប្លែងរបៀបអក្សរបំបាំងសេចក្ដី, ជាចំណេះរបស់ខ្មែរក្នុងបុរាណសម័យ, មានច្រើនបែប; មុនដំបូងត្រូវសរសេរសេចក្ដីឲ្យច្បាស់លាស់តាមធម្មតាសិន, ត្រូវប្រើបានចំពោះតែឃ្លារបះខ្លីៗឲ្យល្មមរាប់អក្សរស្រង់បានងាយ, រួចហើយ ត្រូវរាប់អក្សរបណ្ដោយពីដើមទៅចុង ដកយកមួយតួម្ដងៗ តាមកំណត់ចំនួនមកសរសេររៀបរៀង, ស្រៈបាំងឈើ និងលេខ និងសូន្យ (០) ក៏រាប់យកជាអក្សរមួយតួៗដែរ តែវិសជ៌នីយមិនរាប់, រួចដាក់លេខត្រង់ខាងដើមឃ្លារបះថា “២ ឬ ៣, ៤, ៥” ជាដើម ជាសញ្ញាឲ្យអ្នកទទួលសំបុត្រនោះ អាចស្រង់អក្សរសរសេររៀបរៀងយកសេចក្ដីបានដោយងាយ ។ កាលដែលរាប់ដកអក្សរប្លែងបំបាំងសេចក្ដីហៅថា ដក, ដល់រាប់អក្សរស្រង់ឲ្យឃើញជាសេចក្ដីវិញ ហៅថា ស្រង់; ដក-ស្រង់ មានចំនួនស្មើគ្នាក៏មាន ខុសគ្នាក៏មាន, ដែលមានចំនួនខុសគ្នា បើចង់ប្រើផ្លាស់ប្ដូរយកបែបដកជាស្រង់ ឬបែបស្រង់ជាដកក៏បាន ។ ដក ៣ ស្រង់ ៣ ដូចជា : ល្អក្រចិមិយូត្តនរ > ចិត្តល្អមិនក្រយូរ (មាន ៨ អក្សរ) , កាលដែលដក ត្រូវរាប់ពី ចិ ដល់ ល្អ ដក ល្អ, ពី មិ ដល់ ក្រ ដក ក្រ, ... ពី ល្អ ដល់ ន ដក ន, ពី ក្រ ដល់ រ ដក រ, ត្រូវរាប់ដកបន្តគ្នា ៨ សាឲ្យទាល់តែគ្រប់ទាំង ៨ អក្សរឥតមានផ្ទួន (បើមានផ្ទួនលើតួដដែលណាមួយ ទុកជាខុស) ; ដល់វេលាស្រង់ក៏ដូចគ្នា, ត្រូវរាប់ពី ល្អ ដល់ ចិ ស្រង់ ចិ ... ពី ត្ត ដល់ រ ស្រង់ រ ។ ដក ២ ស្រង់ ៤ ដូចជា: ចះនចមេឈ្នះង់ > ចេះមិនឈ្នះចង់ (មាន ៧ អក្សរ) , ឬ ដក ៤ ស្រង់ ២ ជា នឈ្នេះចះចមិង់ ក៏បាន, បើចង់ ដក ៣ ស្រង់ ៥ ឬ ដក ៥ ស្រង់ ៣ វិញក៏បាន ។ ដក ៣ ស្រង់ ៩ ដូចជា : ពីក់រខ្លួក្រេជាស់អំអាល្អបន > អំពើអាក្រក់ល្អជារបស់ខ្លួន (មាន ១៣ អក្សរ ) ។ ដក ៤ ស្រង់ ៧ ដូចជា : ង់ល្ងេបសទីខ្មាចេះ > ខ្មាសល្ងង់ទើបចេះ (មាន ៩ អក្សរ) ។ ដក ៧ ស្រង់ ៧ ដូចជា: ប្រាលខ្ញុំតេ ៥ អាក់សិខ្ចីរៀឲ្យ ០ ណិ ១ ន > អាណិតឲ្យខ្ញុំខ្ចីប្រាក់១៥០ រៀលសិន (មាន ១៦ អក្សររាប់ទាំងសូន្យផង) ។ វណ្ណយុត្តដែលប្រើដាច់ដោយខ្លួនពីតួអក្សរ ដូចជា ?; ! ជាដើម ក៏ត្រូវរាប់យកជាអក្សរមួយតួៗដែរ; បើត្រូវការសរសេរថា ទៅមុនចុះ កុំចាំខ្ញុំ ! ត្រូវសរសេរជា ៧ នខ្ញុំមុចាំទៅកុំចេះ ! (គឺប្រាប់ថាឲ្យសង់ ៧) ; ឬសរសេរជា ៤ ចាំចុះមុេខ្ញុំកុំនទៅ ! ក៏បាន (គឺប្រាប់ថាឲ្យស្រង់ ៤) ; លេខដែលបង់ខាងដើមឃ្លារបៈ បើដាក់ក្នុងវង់ក្រចកជា (៧) ឬ (៤) ដូច្នេះក៏បាន ។